زیج یا قلعه منیژه یکی از شاخص‌ترین بناهای تاریخی برجای مانده از دوران ساسانیان در کرمانشاه است. بنایی که در ۱۵ کیلومتری شهر سرپلذهاب در روستای زیبایی با نام پاتاق واقع شده و ۱۵۰۰ سال است که استوار و پابرجا گذر روزگاران را نظاره می‌کند.
آنطور که مدیرپایگاه ملی محور تاریخی ساسانی کرمانشاه می گوید، بنای تاریخی زیج منیژه سالم ترین بنای تاریخی برجای مانده از دوران ساسانیان در استان است.
امین قهرمانی با بیان اینکه بنای زیج منیژه یا همان قلعه منیژه یکی از شاخص ترین بناهای تاریخی دوره ساسانی در کرمانشاه است، اظهارکرد: از حدود یک دهه پیش اقدامات مرمتی خوبی روی این بنای تاریخی صورت گرفت و خوشبختانه نتیجه این اقدامات باعث شده که این اثر برخلاف بسیاری دیگر از بناهای دوره ساسانی کمترین نشانه های تخریب را داشته باشد.
وی تصریح کرد: آخرین باری که بخش هایی از این بنای تاریخی مرمت شد، سال ۱۳۹۷ بود که چشمه تاق های زیج منیژه مرمت شد. چشمه تاق هایی که سنگی و به شکل گهواره هستند و البته در دوره ساسانی ساخت چنین چشمه تاق هایی مرسوم بوده، اما سالم ترین یادگاری که از این نوع معماری از آن دوران در استان داریم، همین چشمه تاق های زیج منیژه است.
مدیر پایگاه محور ساسانی کرمانشاه اضافه کرد: هرچند بنای تاریخی زیج منیژه در نزدیکی یکی دیگر از یادگارهای دوران باستان یعنی اثر تاق گرا قرار گرفته، اما به اندازه تاق گرا مشهور نشده و علیرغم اهمیت بالای آن اثر کمتر شناخته شده‌ای است.
وی در ادامه درخصوص نوع کاربری این بنای تاریخی در گذشته هم گفت: هرچند در گذشته “زیج” مرکزی برای ستاره شناسی بوده، اما باتوجه به نوع معماری بنا بعید بنظر می رسد که این نوع از کاربری را داشته و طبق فرضیه ها و گمان هایی که باستان شناسان با کاوش روی این بنا داشته اند، یک کاخ و یا عمارت بوده است.
قهرمانی اضافه کرد: همچنین در شهرستان سرپلذهاب در خصوص تعدادی از بناهای تاریخی این شهرستان، افسانه هایی وجود دارد که بیشتر مبتنی بر داستان بیژن و منیژه است. البته در این منطقه تعدادی آثار تاریخی با نام های زیج منیژه، حوض منیژه، چاه بیژن و… دیده می‌شود.
وی در ادامه بااشاره به شاخص بودن این بنای تاریخی در استان، اظهار کرد: باتوجه به نیاز ضلع جنوب شرقی بنا به مرمت، اخیرا از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان برنامه مرمت و بازسازی این ضلع در دستور کار قرار گرفته و بزودی آن را مرمت خواهیم کرد.
دیدگاه