استان ما با وجود ظرفیت های مرزی بودن باید درجا بزند!/ بنام کرمانشاه به کام دیگران/ بیشتر صادرات از مرزهای کرمانشاه ، متعلق به دیگر استان‌هاست

استان کرمانشاه ۳۷۱ کیلومتر مرز دارای ۶ مرز رسمی فعال و بازارچه مرزی با عراق است. شش شهرستان این استان با عراق مرز مشترک دارد.

به گزارش پایگاه خبری طلوع-در حالی که مسئولان و کارشناسان اقتصادی همواره از مرز به عنوان یک ظرفیت مهم برای ایجاد تحول و رونق اقتصادی یاد می‌کنند اما مرزهای استان کرمانشاه، با وجود تمام این ظرفیت ها نتوانسته‌اند گره‌گشای مشکلات اقتصادی و محرومیت ساکنان آن شوند.

سال‌هاست که مسئولان و نمایندگان ادوار مختلف با وعده‌های محقق نشده‌ در خصوص تحولاتی در مرزها در صدد تغییراتی بزرگ برای استان هستند اما این وعده‌ها تا کنون تنها در حد حرف مانده است.

بی شک صنعت و تولید حلقه مفقوده توسعه استان کرمانشاه به عنوان استانی مرزی است و این موضوع باعث شده که طی این سالها تنها عنوان «شاه راه» تجارت بر کرمانشاه بماند.

نماینده پیشین مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی معتقد است که یکی از مزیت‌های استان مرزهای آن با عراق است که همواره به دلیل سخت‌گیری‌های مرکز این ظرفیت مغفول مانده است.

دکتر «حشمت الله فلاحت پیشه » می‌گوید:

در همه جای دنیا توسعه از مرز به مرکز است اما در ایران توسعه از مرکز به مرز است و استانی مانند کرمانشاه با وجود همه ظرفیت‌های توسعه باید درجا بزند.

رئیس سابق کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه باید مرزها احیا شود، تصریح می‌کند: معضلی چون بیکاری نیز با استفاده از ظرفیت مرزی بودن استان حل خواهد شد.

به گفته فلاحت پیشه اگر از ظرفیت مرزها استفاده شود، حتی تحریم‌ها هم هیچ مشکلی برای مردم و معیشت آنها ایجاد نخواهد کرد.

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت کرمانشاه نیز با تاکید براینکه مرزها یکی از مزیت‌های مهم استان کرمانشاه است،می‌گوید: زیرساخت‌های مرزی کرمانشاه در شان استان نیست.

«جهانبخش شکری » می‌افزاید: مرزها استان کارکرد ملی دارد. مرزها و بازارچه‌های استان برای بهبود زیرساخت‌ها نیازمند اختصاص اعتبار هستند.
وی در ادامه با اشاره به اینکه برای استفاده از مزیت و ظرفیت مرزها باید برنامه‌ریزی جدی صورت گیرد، می افزاید: باید برای تحول در مرزها امتیازات خاصی در نظر گرفت.

شکری تصریح می‌کند: مشکل عمده استان ما و همه استان‌های مرزی این است که هیچ عامل تشویقی برای جذب سرمایه‌گذار در این نقاط وجود ندارد به همین دلیل هم نباید انتظار تحول و توسعه در این مناطق را داشته باشیم. مسئولان برای اشتغالزایی و توسعه یافتگی باید امتیازات خاصی برای سرمایه گذاران قائل شوند.

وی با تاکید بر جذب سرمایه‌گذار های غیر بومی ، می افزاید: در حال حاضر اغلب تولیدکنندگان و صاحبان سرمایه فعلی در استان بومی هستند .

برای توسعه استان‌ مرزی چون کرمانشاه باید سرمایه گذاران خارج از استان و صاحبان ثروت غیر بومی را جذب استان کرد.

وی اضافه می کند: برای جذب سرمایه‌گذار های خارج از استان باید تسهیلات ویژه ای در نظر گرفت تا انگیزه سرمایه گذاری در یک استان مرزی در آنها ایجاد شود.

معافیت های مالیاتی ، معافیت های بیمه ای، اعطای وام‌های ارزان و استفاده از بخش تبصره ۱۸ و در اختیار قرار دادن زمین های ارزان قیمت برای ایجاد و احداث واحد‌های تولیدی و صنعتی در مناطق مرزی و…می تواند در سرمایه گذار ایجاد انگیزه کند.

وگرنه سرمایه گذار کششی برای سرمایه گذاری در استان‌های مرزی ندارد و ترجیح می دهد که سرمایه اش را به نقاط دیگر کشور به دور از مرزها ببرد.

وی با بیان اینکه باید کاری کرد تا صاحبان ثروت انگیزه سرمایه گذاری در استان را داشته باشند ، می‌گوید: مشکل عمده در استان همین نبود مشوق هاست. برای اشتغالزایی و ایجاد توسعه در استان های مرزنشین باید چنین امتیازاتی فراهم کرد. در این صورت است که مرزها می توانند تحول آفرین شوند و چرخ اقتصادی یک منطقه و استان به حرکت در آورند.

شکری می‌گوید: در بخش کشاورزی نیز نیاز است که تسهیلاتی در اختیار سرمایه‌گذاران این بخش قرار گیرد.

وی به مشکلات بخش صادرات در استان‌های مرزی اشاره می‌کند و می‌گوید: تعهد ارزی مهم ترین مسأله صادرکنندگان استانی است که باعث شده کمتر تمایل به صادرات در آنها وجود داشته باشد . در تمام دنیا برای صادرکنندگان مشوق های خوبی وجود دارد اما در کشور و استان ما چنین نیست.

رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت استان کرمانشاه در ادامه به موضوع منطقه آزاد تجاری قصرشیرین اشاره می کند و می گوید: سامان دادن به این منطقه می تواند روند صادرات و سرمایه گذاری بویژه در مناطق مرزی در استان تسهیل کند.

شکری با اشاره به فعالیت منطقه ویژه اقتصادی اسلام آباد غرب به عنوان یکی از مناطق ویژه معدود کشور که مربوط به بخش خصوصی است ، تاکید می کند: بخش خصوصی کرمانشاه در این منطقه با جدیت در حال کار و فعالیت بویژه در زمینه صنایع پایین دست پتروشیمی است.

یک کارشناس مسائل خاورمیانه با اشاره علت توسعه نیافتگی کرمانشاه می گوید: استان کرمانشاه طی سال‌های طولانی از جنگ آسیب دید و دچار مشکل و بحران شد . طی ۳۳ سالی که از جنگ گذشته توجه به استانهای جنگ زده کافی نبوده است. در حالیکه در این استان ها باید از استراتژی «تبعیض مثبت» برای جبران عقب افتادگی استفاده می‌شد.

هنوز هم استان‌های جنگ‌زده از مزیت‌های نسبی بهره‌ای نبرده‌اند.

« اردشیر پشنگ» نبود نگاه توسعه محور در استان های جنگ‌زده ای چون کرمانشاه را عامل اصلی توسعه نیافتگی این استان عنوان می کند.
وی می گوید: توسعه یک امر درون‌ زا با بهره‌گیری از افکار، تجربه‌ها و علم روز است.

مشکل کنونی و بسیار حاد کشور استفاده نکردن از حضور نخبگان در بخش های مختلف توسعه ای و اقتصادی است که در استان‌های غربی کشور این مشکل بسیار حادتر است.

این وضعیت باعث شده که مشکلات استانی چون کرمانشاه در حوزه های مختلف روز به روز بیشتر، پررنگ تر و بغرنج‌تر از دیگر استان ها شود.

این فعال اجتماعی می افزاید: در کرمانشاه چیزی به اسم سامان اقتصادی با یک فکر و هویت محوری وجود ندارد.

استان کرمانشاه دچار مشکلات متعددی در بعد هویتی است که باعث شده که استان نتواند از مزیت‌های نسبی و مطلق خود در بعد های ترانزیتی، گردشگری و … استفاده کند و در چنین شرایطی است که عقب خواهد ماند.

پشنگ معتقد است که میانگین تلاش نمایندگان و مسئولان استانی و فعالیت‌شان نسبت به سایر استان‌های دیگر به نظر کمتر است و این موضوع را می توان در بودجه‌های پایین‌تر و عدم رسیدگی کمتر به استان در مقایسه با استان‌های دیگر در همه ادوار مجلس دید و لمس کرد. این نیز از مشکلات اساسی است که موجب شده که خروجی آن چیزی که باید نباشد.

وی درباره تاثیر مرزها بر توسعه در استان این گونه توضیح می‌دهد: مرزها در عین حال که فرصت هستند، می‌توانند تهدید نیز باشند. تبدیل تهدید به فرصت به نوع نگاه و برنامه مسئولان در استان برمی‌گردد که چطور از تهدیدها، فرصت بسازند.

زمانی که همکاری در حوزه‌های اقتصادی به خروجی مشترک منجر شود، به همکاری در حوزه‌های سیاسی، امنیتی ، اجتماعی و … سرایت پیدا می‌کند.
در حال حاضر ما استانی هستیم که در حوزه‌ سیاسی و امنیتی دچار مشکل هستیم .

برای تبدیل تهدید به فرصت باید نوع نگاه ما تغییر کند. نبود همین نگاه موجب توسعه نیافتگی در استان شده است.

وی نقش اقلیم کردستان عراق را در این خصوص بسیار مهم می‌داند و ادامه می‌دهد: در مقابل مرز استان کرمانشاه و ایلام، مناطق کُردنشین عراقی هستند، این تشابه هویتی و فرهنگی زمینه‌ بسیار مهمی برای افزایش همکاری‌ها، رفت و آمدها و تعاملات و روابط اقتصادی است که تاکنون از این پتانسیل و ظرفیت قابل توجه استفاده بهینه و مناسبی صورت نگرفته است.

پشنگ معتقد است اگر مبنای توسعه و رشد اقتصادی استان کرمانشاه را آمارها و ارقام صادرات از مرز این استان به سوی اقلیم کردستان و عراق بدانیم باید وضعیت اقتصادی استان بسیار عالی و بدون هر مشکل می بود، اما چرا اینگونه نیست؟ صادرات مثل سیاست خارجی است که متاثر از سیاست داخلی و شرایط داخلی است.

کرمانشاه به رغم اینکه از نظر ژئوپولیتیک، ترانزیتی، تاریخی و کشاورزی موقعیت‌‌های خیلی ویژه و خاصی دارد، اما در عمل نتوانسته از این موقعیت‌ها استفاده کند.

از طرفی تولیدات استان پایین است و صنایع صادراتی جدی در استان نداریم و آن چیزی هم که مزیت نسبی و گاه مطلق محسوب می‌شود به لحاظ حرفه‌ای و سرمایه‌گذاری و تبدیل کردن پتانسیل به عمل، اقدامات جدی صورت نگرفته است.

در این شرایط کرمانشاه حرفی برای گفتن در حوزه اقتصادی و صادراتی ندارد .

اینجاست که استان کرمانشاه در بیشتر مواقع تبدیل به گذرگاه مرزی می‌شود.

اینکه تعداد خروجی کالاها و اجناس از گذرگاه‌های مرزی زیاد است به معنای توسعه‌ یا موقعیت و وضعیت مناسب اقتصادی این استان نیست.
بلکه کرمانشاه مانند ایستگاهی است که به طور عمده کالاهای تولیدی استان‌های مرکزی و توسعه‌یافته‌تر از آنجا عبور می‌کنند. در استان‌های همجوار نیز این وضعیت حاکم است.

وی در ادامه راهکار برون رفت از این وضعیت را این گونه توضیح می دهد : اگر بازارچه‌های مرزی جدی‌تر، بین‌المللی‌تر و بروزتر فعالیت کنند می توان از آنها به‌ عنوان یک فرصت یاد کرد و این وضعیت موجب رونق در دو سوی مرز بویژه مناطق کُردنشین ایران از جمله کرمانشاه خواهد شد اما حرکت‌ها در این زمینه بسیار اندک است.
بطور مثال همکاری‌های علمی و دانشگاهی استان خراسان با اقلیم کردستان بیشتر از استان‌های همجوار مرزی با اقلیم است. شرایط کنونی حاکم بر استان های مرزی به ضعف مدیریتی و نگاه غیر استراتژیکی که اکثر مسئولان در این استان دارند.

پشنگ می گوید : مبدا صادرات عمده کالاهای از مرز استان از استان های دیگر است و این کالاهای صادراتی از کرمانشاه تولید نمی شوند.
حتی بازرگانان نیز ساکن جاهای دیگری از کشور هستند و طبیعی است که سرمایه خود را به جاهای دیگری می‌برند. خیلی کمتر از خروجی‌های مرزهایی که در کرمانشاه اعلام می‌شود، بهره ای نصیب استان می‌شود. در عمل استان کرمانشاه نقش یک گذرگاه برای صادرات را دارد.

خبرنگار ظلوع کرمانشاه-کوثر فخری