به گزارش خبرنگار پایگاه خبری تحلیلی طلوع، علائم حجاری‌ها و نشانه‌های سنگ تراشان در تاریخ هنر ایران باستان از گذشته وجود داشته که در محوطه تاریخی معبد آناهیتا پس از مطالعات و پژوهش های باستان شناسی شش امضای جدید مربوط به عصر اشکانی ساسانی شناسایی و کشف شد.
به گفته کارشناسان؛ حکاکی علائم و نشانه حجاران بر روی سنگ از دوره ی هخامنشی به بعد آغاز شده است. قدیمی‌ترین این نشانه های سنگ تراشان در دیوارهای تل تخت پاسارگاد با بیش از ۷۰ علامت متفاوت توسط استروناخ (باستان شناس معروف) شناسایی شده است.
مدیر پایگاه پژوهشی معبد آناهیتا کنگاور در این باره به خبرنگار طلوع کرمانشاه، می گوید: بدون شک یکی از مهم ترین بناهای سنگی ایران، محوطه تاریخی معروف به معبد آناهیتای کنگاور است که در نقاط مختلف آن هم بر روی سنگ های لاشه، و هم بر روی سنگ های تراش ¬دار با فراوانی محسوس کمتری امضاهای سنگ تراشان با تنوع بسیار بالایی دیده می شوند.
«بابک طاهریان» می گوید: این نشانه‌ها و علائم حجار معبد آناهیتا به طور گسترده ای توسط «سیف الله کامبخش فرد» (اولین باستان شناسی که در معبد آناهیتا کار کرد) به عنوان حفار محوطه و سپس «احمد کبیری» مورد شناسایی قرار گرفته‌اند.
وی ادامه می دهد: در معبد آناهیتا در مجموع ۱۳۷ گونه مختلف امضای سنگ تراش شناسایی شده که در نوع خویش بی نظیر است.
به گفته این مسئول؛ از سال ۱۳۷۳ تا کنون هیچگونه پژوهشی در محوطه تاریخی معبد آناهیتا برای شناسایی اینگونه نشانه‌ها و علائم صورت نگرفته است.
وی ادامه می دهد: در طی بررسی ها و پژوهش هایی که «محمد اقبال چهری» و «سعید بروشان» باستان شناسان پایگاه معبد آناهیتا بر روی علائم سنگ تراشان انجام دادند، شش گونه جدید از این دسته امضاهای سنگ تراش را مورد شناسایی قرار داده اند که قبلاً از دید محققان دور مانده بود.
مسئول امور باستان شناسی پایگاه پژوهشی معبد آناهیتا نیز در پاسخ به سوال خبرنگار طلوع کرمانشاه مبنی بر اینکه چگونه قدمت اینگونه نشانه ها و امضاها مشخص می شود، می گوید: اشمیت کاوشگر تخت جمشید علائم متعدد سنگ تراشان را در دیوارهای تخت جمشید مورد شناسایی قرار داد. که پس از دوره هخامنشی در دوره های پارت و ساسانی و حتی پس از آن نیز، علامت های سنگ تراشان بر روی بناهای سنگی کماکان تداوم یافته که نمونه های این امضاها را باستان شناسانی چون ولفرام کلایس در مجموعه آثار بیستون نظیر کاخ ناتمام خسرو در بیستون، دیوار فرهاد تراش، پل ساسانی بیستون، بلوک های سنگی دامنه کوه پارتی و کاروانسرای صفوی بیستون مورد شناسایی قرار داد.
به گفته محمد اقبال چهری؛ بین برخی نمونه امضاهای سنگ تراش در معبد آناهیتا نظیر نقش صلیب شکسته با مجموعه آثار ساسانی بیستون شباهت و یکسانی وجود دارد.
وی در پاسخ به این سوال که علائمی که بر روی سنگ های معبد آناهیتا به کار رفته به چه شکل است، اظهار می کند: در این محوطه علائم و نشانه های نقوش تجریدی حیوانی از قبیل: بزکوهی، حشره، ماهی در آب، عقاب پر افتاده، درخت نخل و حیوان با وسایل شخم و زراعت و حتی نقوش کاملاً مسبک انسانی وجود دارند.
چهری همچنین در پاسخ به این سوال که آیا این اشکال مفهوم و معنی خاصی دارند، می گوید: برخی از این علائم نیز حروف متداول یا خطوط زمان خویش بوده اند که به صورت مخفف نام اشخاصی را ذکر نموده‌اند که به عنوان مثال مرحوم کامبخش فرد از بین آنها اسم «پیروز» را تشخیص داده است. به عقیده این باستان شناس این دسته حروف نقر شده بر روی سنگ های بنای معبد آناهیتا متعلق سده پنجم میلادی در زمان پیروز شاه ساسانی است.
یکی دیگر از کارشناسان پایگاه پژوهشی معبد آناهیتا نیز می گوید: قسمت عمده امضاهای سنگ تراشان یا علائم حجار در معبد آناهیتا، نقوش هندسی به شکل دایره یا O، نیم دایره یا C،و U، نقوش مثلثی شکل، مربع و یا بیضوی شکل تشکیل می دهند و به غیر از این دسته نقوش هندسی، یکسری خطوط شکسته یا متقاطع به شکل صلیب شکسته یا چلیپا، نقش ضربدر، ستاره ، هلال ماه، دایره با خطوطی آویزان و خطوطی شبیه به H و E هستند.
به گفته «سعید بروشان»؛ مطالعاتی که طی ماه‌های اخیر در این محوطه تاریخی صورت گرفت منجر به شناسایی شش امضا و نشانه جدید بر روی این سنگ‌ها شد که مربوط به عصر اشکانی و ساسانی هستند.
وی اضافه می کند: یکی از این نمونه امضاهای جدید بر روی سنگی تراش خورده در معدن چلمران (معدن قدیمی سنگ های معبد آناهیتا) و مابقی بر روی سنگ های لاشه در بنای معبد آناهیتا شناسایی شده است.
وی خاطرنشان می کند: تمامی شش گونه جدید امضای سنگ تراش ترکیبی از نقوش هندسی نظیر بیضی، مربع، دایره یا نیم دایره با نقطه و خطوط متقاطع می باشند.
گزارش از مجید رحمتی
دیدگاه