یک پژوهشگر و مدیر موسسه صدای سلامت کرمانشاه مرکز آتنک گفت: داده‌ها نشان می‌دهد که سیاستگذاری غالب در زمینه تشکیل خانواده و ارزشهای اجتماعی سنتی مبتنی‌بر نهاد خانواده حداقل در کرمانشاه با شکست مواجه شده است و بازاندیشی عمیق در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی و پرداختن به آن‌ها نیازمند نوعی بازاندیشی بنیادین است.
در همین راستا این پزوهشگر در گفتگو با طلوع؛ افزود: نخستین پژوهش‌های منسجم و روش‌مند و نیز دوران‌ساز درباره خودکشی را دورکیم، بنیان‌گذار جامعه‌شناسی آکادمیک در فرانسه انجام داد. او در مهمترین اثر خویش در این زمینه، یعنی خودکشی، با نقد رویکردهای قالب درباره این آسیب اجتماعی، بعد نقد این رویکرد که خودکشی از طریق تقلید گسترش پیدا می‌کند، به تیپ‌بندی‌ای درباره آن می‌پردازد.
دکتر امیرعلی بابایی یادآور شد: دورکیم برآن است که خودکشی یا خودخواهانه‌ست، یا دگرخواهانه یا هنجاری و در نمونه‌هایی اندک، تقدیرگرایانه. ما نمی‌خواهیم به توضیح این انواع خودکشی بپردازیم، بلکه تأکید بر ضرورت نگرش درست و نیز پیش‌کشیدن نکته‌ای درباره خودکشی از منظر این است که دورکیم برای کاهش خودکشی مطرح کرده بود.
این فعال مردمی افزود: دورکیم در پژوهش‌های خویش به این نتیجه رسید که در وضعیت بی‌سامانی اجتماعی اروپا، اجتماعات انسانی مسیحی که گرایش کاتولیک دارند، در برابر خودکشی مقاوم‌ترند؛ زیرا همبستگی اجتماعی در میان آنان بیش از پروتستانتیسم است که ارزشهای فردگرایانه قالب است.
این پژوهشگر افزود: او از سوی دیگر ملاحظه کرد که متأهلین و نیز آنان که فرزند دارند، در این وضعیت آشفته، کمتر اقدام به خودکشی می‌کنند. این بدان معناست که تشکیل خانواده و بازتولید نسلی، امیدبخش بوده و از عوامل مهم پیشگیری از خودکشی بوده است. این تصور تاکنون پیشفرض نظریه‌پردازی اجتماعی بوده است و همواره مفروض گرفته شده است، منتهی داده‌های جدید و تحولات این آسیب اجتماعی در کرمانشاه این پیشفرض و نظریه‌پردازی مبتنی‌بر آن را ابطال می‌کند.
وی معتقد است: طبق جدیدترین داده‌ها که حاکی از گسترش حیرت‌انگیز و نگران‌کننده خودکشی است، نکته‌ای نگران‌کننده‌تر نهفته است. طبق این داده‌ها، میزان خودکشی در میان متأهلین ۲.۶ برابر بیشتر از مجردین شده است. این بدان معناست که تشکیل خانواده یک ریسک بزرگ است که می‌تواند به قیمت جان افراد منجر شود.
بابایی خاطرنشان ساخت: از سوی دیگر، این داده‌ها نشان می‌دهد که سیاستگذاری غالب در زمینه تشکیل خانواده و ارزشهای اجتماعی سنتی مبتنی‌بر نهاد خانواده حداقل در کرمانشاه با شکست مواجه شده است. این نتایج نشان می‌دهد که بازاندیشی عمیق در مواجهه با آسیب‌های اجتماعی و پرداختن به آن‌ها نیازمند نوعی بازاندیشی بنیادین است. اینکه ماهیت آسیب‌های اجتماعی زیرورو شده است، نشان‌دهنده نوعی بن‌بست اجتماعی است.
وی افزود: یکی از مهمترین سیاست‌هایی که در رابطه با تقویت ازدواج و به تبع آن تشکیل خانواده است، ترویج فرهنگ ازدواج با انگیزه کمک‌های تسهیلاتی مانند وام‌دهی است. حال آنکه در شهری که در چند دهه اخیر بالاترین میزان بیکاری و نیز مهاجرفرستی را داشته است، سازوکارهای بدهکارسازی همچون تسهیلات وام، تبدیل‌کردن خانواده به نوعی «جاگرنات» است که پرستندگان خود را به کام مرگ می‌فرستد.
این پژوهشگر گفت: جاگرنات خدایی هندی است که به‌شکل ماشینی عظیم‌جثه است که در مناسک مذهبی پیروان آن، آن را به حرکت درمی‌آورند و در هنگام حرکت آنان را زیر خود له می‌کند. ما از اساس، سیاست‌های غلط از بالا را دلیل اصلی گسترش آسیب‌های اجتماعی به‌طور عام و خودکشی به‌طور خاص می‌دانیم، زیرا سیاست‌هایی که توأم با شوک ارزی و چاپ ویرانگر پول، به نفع طبقه بروکرات بوده است، باید وضعیتی را سبب شود که نتیجه آن، اضمحلال مهمترین نهادهایی باشد که تاکنون حافظ افراد در برابر بحران‌های مختلف تهدیدکننده حیات بوده‌اند.
*
به گفته‌وی؛ سیاست وام‌دهی، درواقع وانهادن خانواده، در مقام نهادهای فردی به حال خودشان است. این درحالی است که این روی دیگر سیاست «خودت بمال» است. وام‌دهی بدان معناست که نهاد سیاستگذاری میلی به تغییرات بنیادی در چشم‌انداز بازارگرایانه خود ندارد و رهاکردن خانواده‌ها به حال خود از طریق وام‌دهی منجر به ورود ریسک‌های اقتصادی به نهاد خانواده شده است و این‌چنین روابط خصوصی توأم با ریسک اقتصادی می‌شود، زیرا رابطه بین اعضای خانواده، ناچاراً تحت تأثیر روابط اقتصادی که تا درون خانواده آمده، قرار می‌گیرد.
وی پیشنهاد کرد ما باید در این سیاست‌ها اقتصاد را به خارج از نهاد خصوصی ببریم، نه سیاست‌هایی را تقویت کنیم که تمایز بین امر خصوصی و اقتصاد را ازبین می‌برد. اینجاست که سیاست‌های خدمات عمومی رایگان، در نوع آموزش، بهداشت و نیز اشتغال‌زایی و حمایت از نیروی کار تقویت شود.
بابایی اضافه کرد: این درحالی است که ثروتمندان بروکراتیک، سود خود را در این سیاست‌های مسئولیت‌زدایانه می‌بینند. این بروکرات‌ها گروه فوقانی سیاستگذاری است که از قبل این تغییرات ثروت و قدرت زیادی را کسب کرده و موقعیت‌های مهم اقتصادی و سیاسی را در دست دارند. منظور کارمندان و مدیران میانی نیست. این‌ها طبقه ثروتمند جدید ایران هستند.
گفتگو از زهره کریم زاده-خبرنگار طلوع کرمانشاه
دیدگاه