به گزارش پایگاه خبری طلوع، از قدیم الایام می شناسمش، می شود گفت یک جهانگرد خوش ذوق است که در خلال سفر به کشورهای شرق آسیا و تقریبا همه اروپا بجز انگلیس و اسکاتلند، چندسالی هم میهمان شهر عزیز ما کرمانشاه شد.
علاقه اش به معماری سنتی و اصیل همیشه برایم قابل تحسین بوده و شاید به دلیل همین علاقه بود که موضوع “بازآفرینی شهری” را برای پایان نامه ارشدش انتخاب کرد.
او به شهر نه به عنوان یک مفهوم انتزاعی و فیزیکی بلکه به چشم یک موجود زنده می نگرد که گاها نیاز به زندگی و نفس کشیدن دارد و معتقد است بافت سنتی و فراموش شده مکان های بی دفاع شهری اند که نیاز به تزریق روحیه دارند و نباید بگذاریم که این نقاط بمیرند و یا مخروبه شوند.
شاید همین موضوع باعث شد که پس از یک وقفه چند ساله سری به کرمانشاه بزند و برنامه ای برای زنده کردن دوباره یکی از گذرگاه های اصلی و قدیمی شهر یعنی گذر جلوخان بریزد، جایی که پیشانی محله فیض آباد محسوب می شود.
او برای شروع یک تیم ۷ نفره تشکیل داد که اعضایش همه افراد دغدغه مند هستند، کسانی که برای فرهنگ و معماری شهر دل می سوزانند و حاضرند هر کاری بکنند که فضای سنتی شهر نمیرد.
حتما اگر شما هم اخیرا سری به گذر جلوخان کرمانشاه زده باشید متوجه یک زیبایی بصری در این مسیر شده اید، مغازه های سنتی با کرکره های رنگی زیبا و پله پله های جلوخان که باسلیقه و با دقت بسیاری رنگ آمیزی شده اند و توجه هر عابری را به خود جلب می کنند.
همان اطراف کافه ای کوچک، گرم و سنتی با صندلی های فلزی تاشوی رنگ شده منتظر است تا خستگی را از تن عابرین قدیمی محل بیرون بکشد، با پیاله ای چای یا قهوه ای دل چسب.
تفاوت عمده اینجا با مکان های بازسازی شده دیگری چون بامگاه، سرای فیض، صارم الدوله و انواع بوتیک های سنتی آن است که شما دیواری بین فضای داخلی و بیرون نمی بینید، یعنی کافه از فضای سنتی و اصیل شهر جدا نیست و با آن پیوستگی دارد.
*بانی این حرکت قشنگ که به نظر نمی رسد همه هدفش درآمدزایی بوده، اما حتما نیاز به همراهی من و تو به عنوان یک شهروند دغدغه مند دارد کسی نیست جز “سعید رضایی سعید” جوان۴۱ ساله ای که سالها پیش، کنکور سراسری او را از پایتخت روانه کرمانشاه کرد و دست تقدیر چنان برایش رقم خورد که همینجا تشکیل زندگی داده و حداقل ۷ سالی را میهمان شهر عزیز ما کرمانشاه باشد.
اغلب فعالین رسانه ای بواسطه فعالیتش در برخی روزنامه ها مثل آوای کرمانشاه، غرب، کرمانشاه ۱۴۰۰ و… به خوبی او را می شناسند. او البته اهل شعر و داستان هم هست و به یاد دارم که با همکاری محمود شاه محمدی روزگاری کتاب ماندگار سه شنبه بازار را روانه بازار نشر کرد. کتابی که مجموعه ای زیبا و دلنشین از داستانهای کوتاه و برگزیده نویسندگان استان را شامل می شد.
حالا او در سفر جدیدش به کرمانشاه و پس از یک غیبت ۱۴ ساله آمده است تا کاری برای بافت سنتی و اصیل شهر بکند. او با راه اندازی کافه ای سنتی در دل بافت فراموش شده شهر دوباره صدای زندگی را در این مسیر جریان داده است.
به گفته خودش آنچه او را به این کار تشویق کرد یکی علاقه مندی اش به معماری و بافت سنتی و دیگری ارتباط آن با رشته دانشگاهی اش بود، “بازآفرینی شهری” که به فعالسازی بافت تاریخی می پردازد.
«سعید رضایی سعید»درباره اینکه چرا جلوخان را برای این حرکت انتخاب کرده به طلوع کرمانشاه گفت: همانطور که می دانید گذر جلوخان پیشانی محله قدیمی فیض آباد است و قبل از آنکه کرمانشاه شهر بشود خیلی ها از همین گذر به سبزه میدان و جلیلی و فیض آباد رفت و آمد می کردند و به همین دلیل گذرگاه شلوغ و پر رفت و آمدی بوده و بازارچه فعالی داشته است. خوشبختانه در بررسی هایم متوجه شدم که جداره این گذر هنوز سالم است و می شود حرکت هایی در این مسیر انجام داد.
وی به رینگ تاریخی و قاجاری شهر در فیض آباد اشاره کرد و افزود: اینجا بواسطه اماکن ماندگار و سرشناسی مثل خانه حکیم نصیر، حمام ملا باشی، کاروانسراها، زورخانه، خانه صارم الدوله، تکیه ها و… مرکزیت خوبی داشت. به همین دلیل فکر کردم مثل خیلی از شهرهای ایران ازجمله کاشان و شیراز و اصفهان و… یک حرکت جدید در بافت سنتی شهر که هویت تاریخی دارد انجام دهم. حرکتی که هم فضای مرده آنجا را جانی دوباره ببخشد و هم دیگران را ترغیب کند برای گذر از این مسیر زیبا، اصیل و تاریخی.
«رضایی سعید» معتقد است، جلب توجه مجدد مردم به کوچه هایی که کاربری شان را از دست داده و به نقاط شکننده و آسیب پذیر بدل شده اند باید مدنظر علاقمندان به حوزه شهری باشد. باید کاری کرد که این اماکن بی دفاع شهری دوباره فعال شوند و جریان زندگی در آنها برقرار شود.
از همین رو او در فاز اول تلاش کرد تا ملک کوچک ۴۵ متری را حوالی گذر جلوخان کرایه کرده و با هزینه کاملا شخصی آنرا بازسازی کند. گرچه این حرکت یک حرکت فرهنگی بود و به نظر می رسید که میراث می تواند از بانی این کار حمایت کند اما هیچ کمکی نرسید و هرچه بود کاملا دلی و شخصی انجام شد.
سرپاماندن البته موضوع دیگری است که باید برایش تلاش کرد چون به هرحال شرط اول حیات و ماندگاری چنین حرکت هایی آن است که توجیه اقتصادی داشته باشند. حتی اگر هدف اصلی آن درآمدزایی نباشد.
همانطور که پیشتر اشاره شد «رضایی سعید»برای آغاز این کار تیمی از افراد داوطلب تشکیل داد، در این تیم جامعه شناس، معمار، گرافیست، نقاش، عکاس و.. بودند که همگی داوطلبانه تلاش کردند تا کار به نتیجه برسد و مسئولیت بین اعضا تقسیم شد. حتی حلقه های محلی تشکیل شد تا همه برای بهبود کیفیت زندگی در فیض آباد تلاش کنند، جایی که مثل دیگر بافت های سنتی شهر از عدم توسعه یافتگی و ضعف خدمات عمومی رنج می برد.
«رضایی سعید»در این باره گفت: به نظرم شهر یک مفهوم انتزاعی و فیزیکی نیست، بلکه یک موجود زنده و جاندار است که به هر حرکت شما پاسخ می دهد و می توانید نتیجه و تبعات کارتان را در آن ببینید.
وی افزود: با این تفکر من و همراهانم تلاش کردیم تا در دل بافت سنتی شهر تکیه گاهی برای عابرین دل خسته باشیم، کسانی که سالهاست خواه ناخواه از این مسیر می گذرند و به فضای تاریک، دلمرده و خموده آن عادت کرده اند.
«رضایی سعید»گفت: ما در این راه از چیزی دریغ نکردیم، از رنگ آمیزی فضا و معرفی اماکن سنتی اطراف کافه گرفته تا نواختن موسیقی و جالب است که هنوز یکماه نشده گذر پله پله جلوخان برای خیلی ها تبدیل به لوکیشن عکاسی شده و خب دیدن این صحنه زیبا خستگی را از تن آدم در می آورد.
وی افزود: در این مدت بازخوردهای مثبتی از اهالی محل گرفتیم که انتظارش را نداشتیم، ما با گل و شیرینی به استقبالشان رفتیم و آنها صادقانه و زلال دستهایمان را فشردند و چنین شد که حالا کافه آوان که نامش را از”آلان” قدیم به یدک می کشد مامنی برای رفع خستگی اهالی گذر شده و حتی دوستانی از دیگر نقاط راهی این مسیر دیدنی در بافت سنتی شهر می شوند.
او البته در کنار این کار، هوشمندانه و زیبا به روایت زندگی اهالی محل پرداخته و اگر خودتان سری به پیج اینستاگرامی “آوان” بزنید همه چیز دستتان می آید.
کاهش آلودگی بصری از فضای اصیل و سنتی شهر از اهدافی است که رضایی سعید را به این کار ترغیب کرد و او بر این باور است که قطع به یقین این کار منشاء خیر برای اهالی خواهد شد و حداقل ترین نتیجه اش آن است که کیفیت زندگی در گذر جلوخان بالا می رود و شهروندان حس و حال خوبی خواهند گرفت.
ادامه دار شدن این کار البته نیاز به همراهی و مداخله برخی ارگانها مثل شهرداری و میراث دارد چون در ابتدایی ترین حرکت باید فکری به حال تسهیل رفت و آمد مردم به این مسیر کرد.
اینجا کوچه ها همه خاکی و گل آلودند و نیاز جدی به آسفالت دارند. شاید عجیب به نظر برسد اما همین یک حرکت ساده در دیگر استانهای کشور به منظره سنتی جان تازه ای بخشیده و موجب ترغیب توریست ها برای عبور از بافت قدیمی شهر شده است.
به هر حال ما در ایران تجربه های مشابه بسیاری از این دست داریم که طی سالها خوب جواب داده است. مثلا “فستیوال کوچه” که سالهاست در بوشهر پا گرفته و به یکی از بزرگترین فستیوال های فرهنگی ادبی ایران بدل شده است.
آنها هم روزگاری از همین نقطه شروع کردند و چه بسا کافه آوان شروعی برای حرکتی اینچنینی باشد. مامنی برای هر حرکت فرهنگی، از موسیقی و شعر و کتاب گرفته تا انواع دورهمی های فرهنگی، ادبی و …
باید منتظر ماند و دید چقدر این حرکت به تن مرده بافت سنتی شهر جان می بخشد؟ کدام ارگانهای دغدغه مند پای کار می آیند و شادکامی آیا دوباره گذری به این مکان تاریخی و اصیل خواهد کرد و ماندگار خواهد ماند؟! به امید روشنایی و ماندگاری چراغ هایی که به رغم همه سختی ها، تلاشگرانه و عاشقانه به سوی نور روشن می شوند.
گزارش از لیلا سعدوندی -خبرنگار طلوع کرمانشاه
دیدگاه