آمارها نشان می‌دهد کرمانشاه وضعیت خوبی در زمینه خودکشی ندارد و با توجه به اینکه خودکشی “چندعاملی” است و نمی‌توان یک عامل مشخص را در بروز آن دخیل دانست، جامعه شناسان، روانشناسان و بسیاری کارشناسان حوزه‌های دیگر تحلیل‌های مختلفی در باره علت بالا بودن آمار این معضل در استان عنوان می‌کنند.
اما یک جامعه شناس در این میان، تحلیل جالبی در این باره دارد و آمار بالای خودکشی در استان را با پیشینه زندگی “ایلی” در کرمانشاه مرتبط می‌داند!
دکتر سیاوش قلی پور در نشست تخصصی پیشگیری از خودکشی، با اشاره به آمار بالای خودکشی در استان گفت: استانهایی مانند ایلام، کرمانشاه، لرستان و کهکیلویه و بویراحمد آمار بالایی در این زمینه به نسبت میانگین کشوری دارند.
وی افزود: در استان کرمانشاه هم آمار خودکشی در شهرستانهای صحنه، هرسین، کنگاور، سرپل ذهاب، گیلانغرب و اسلام آبادغرب به نسبت شهرستانهای دیگر بالاتر است و با توجه به تفاوت این آمار در یک استان این سوال به ذهن می‌رسد که چه علتی باعث می شود که آمار خودکشی حتی در میان شهرستانهای یک استان هم با هم متفاوت باشد.
قلی پور گفت: در این میان دلایل بسیاری از جمله دلایل فرهنگی، تاریخی و …مطرح شده، اما قانع کننده نیست و باید بررسی های بیشتری صورت گیرد.
این جامعه شناس گفت: طبق بررسی که انجام داده‌ام، معتقدم علت بالا بودن خودکشی در استانهای غربی و در برخی شهرستانهای استان به سنت‌های آن منطقه مربوط می‌شود.
وی افزود: ما جامعه ایلیاتی هستیم و مردم در قالب ایل‌های مختلف به صورت عشایری زندگی می کرده‌اند و به نسبت استانهای دیگر، مردم در استانهای غربی با تاخیر یکجانشین شده و تا دهه ۵۰ بصورت ایل و در کنار هم زندگی می‌کرده‌اند.
این جامعه شناس ادامه داد: مردم ایل در این استانها بویژه کرمانشاه چند ویژگی داشتند، از جمله اینکه درون همسری داشتند، یعنی زن و مرد درون خود ایل با هم ازدواج می کردند و ازدواج با فرد غریبه خارج از ایل مرسوم نبوده است. همچنین در ایل مردمان اهل رقابت شدید و جنگ آوری بودند و مسئله‌ای به اسم “تقاص” در میان آنها بود که باید در اسرع وقت اگر دشمنی داشتند انتقام می گرفتند و اگر این کار را انجام نمی‌دادند برای آنها ننگ بود.
قلی پور گفت: همچنین در ایل مردمان با هم برابر بودند و شرایط زندگی اجازه نمی داد که برخی از آنها خیلی ثروتمند شوند و سطح زندگی‌ها در یک حد برابر قرار داشت.
این جامعه شناس افزود: مردمان ایل‌های مختلف کرمانشاه که با تاخیر یکجانشین شده بودند، با ورود به شهر نتوانستند از ایلیاتی بودن خود دست بردارند و برای همین در شهرها هم مردمان ایل در مناطق مشخصی در کنار هم زندگی را آغاز کردند و عملا شهر نتوانست سنت ایلیاتی بودن آنها را از بین ببرد.
وی گفت: آدم‌های ایل که حالا در شهر هم کنار هم بودند عملا به سرعت به درون دنیای مدرنیته پرتاب شدند و خیلی سریع با توسعه پدیده هایی مانند دانشگاه، مدرسه، رسانه و … مواجه شدند و همین امر موجب شد که نظام اجتماعی آنها به هم بریزد و در همین راستا افزایش آمار خودکشی از حدود سال ۱۳۶۵ در کرمانشاه آغاز شد.
وی افزود: از سال ۱۳۶۵ تا سال ۱۳۸۵ غالب خودکشی‌ها در میان جامعه زنان کرمانشاه بود. علتش هم این بود که دختران بواسطه مدرسه و رسانه و دانشگاه با فرد گرایی، انتخاب همسر و انتخاب شیوه زندگی آشنا شده، اما هنوز ایل آنها قدرتمند بود و اجازه این سنت شکنی‌ها را نمی‌داد، بنابراین دختران به ناچار به همان سنت های درون همسری و… باید پایبند بودند و همین امر موجب شد که نا امید و افسرده شده و برخی از آنها که تحمل این شرایط را نداشتند دست به خودکشی بزنند.
وی تصریح کرد: این که یک دختر در آن زمان می‌خواست با یک نفر خارج از ایل و طایفه خود ازدواج کند و با مقاومت ایل مواجه می‌شد، باید فشار بسیاری را تحمل می‌کرد که برای برخی این فشار قابل تحمل نبود و دست به خودکشی می‌زدند.
قلی پور گفت: در نهایت تا حدود سال ۱۳۸۵ فشارها به تدریج در این زمینه کم شد و والدین به این آگاهی و باور و درک رسیدند که دختران بتوانند با افرادی خارج از ایل و طایفه ازدواج کنند و فشارهای اجتماعی در این زمینه کمتر شد.
این جامعه شناس گفت: از سال ۱۳۸۵ تاکنون نیز شاهد هستیم که غالب خودکشی‌ها در استان در میان مردان است و این هم باز به همان سنت‌ها و شرایط ایل برمی گردد، چرا که در ایل تقریبا همه زندگی‌ها در یک سطح قرار داشت و همه شرایط یکسانی به لحاظ مالی و … داشتند. اما با ورود به شهر، فرزندان برخی از آنها تحصیل کرده و توانستند کار پیدا کرده و زندگی خوبی برای خود بسازند و به عبارتی ثروتمند شوند و این نابرابری برای سایر فرزندان ایل ها قابل تحمل نبود.
قلی پور گفت: فقر هیچ وقت عامل خودکشی نیست و زمانی می‌تواند به یکی از عوامل تبدیل شود که در کنار آن نابرابری وجود داشته باشد و همین نابرابری و اینکه بخشی از افراد جامعه ثروتمند شوند، موجب ناامیدی و سرخوردگی در میان سایر افراد می شود که این شرایط برای مردمان ایل قابل تحمل نبوده و نیست.
وی افزود: با توجه به این شرایط فرزندان ایل‌های کرمانشاه به دو دسته دارا و ندارا تقسیم شدند که این امر برای آنها قابل پذیرش نبود، همچنین از اوایل دهه ۸۰ مصرف گرایی توسعه پیدا کرد و همه بدنبال خرید خانه و ماشین و تجملات رفتند و همین امر شرایط را سخت‌تر کرد.
قلی پور گفت: در این میان در میان ایل‌های مختلف کرمانشاه، آیین‌های بسیاری بود که افراد بتوانند مال و دارایی خود را به رخ بکشند که از جمله آن مراسم عروسی و عزا بود که برخی در آن فخر فروشی می کردند و این شرایط موجب شد که افرادی که توان این رقابت را نداشتند افسرده و ناامید شوند.
وی افزود: این افراد افسرده و ناامید ایل به چند دسته تقسیم شدند. برخی از آنها مهاجرت به سایر استانها را ترجیح دادند که از ایل و شرایط آن دور بمانند، برخی تحمل کردند و برخی هم که تحمل این شرایط و ادامه این رقابت را نداشتند آسیب دیدند و برخی از آنها دست به خودکشی زدند.
دیدگاه