در ایران و خصوصا در کرمانشاه مسائل اقتصادی توانسته زمینه ساز بروز اختلافات در برخی از خانواده ها و زوجین باشد و این موضوع مهم منجر به زمینه چینی برای طلاق شده است زیرا اگر وضعیت اقتصادی نامناسب باشد روحیه، سازگاری و توان افراد کاهش می یابد.
زمانی‌که افراد یک زندگی مشترک را شروع می‌کنند، ممکن است همه چیز در ابتدا به خوبی پیش برود و حتی با مشکلات نیز سازگاری کنند. اما برخی از مواقع تحمل زوجین برای ادامه زندگی مشترک به دلایل مختلف تمام می‌شود و دیگر قادر به ادامه زندگی خود با همسرشان نیستند و در نتیجه اقدام به طلاق گرفتن می‌کنند. در واقع طلاق و جدایی دلایل بسیاری دارد و وابسته به شرایط زندگی هر فرد متفاوت است.طلاق یکی از تلخ ترین تجربه های هر فرد در زندگی است که می تواند دلایل مختلفی داشته باشد.
مسائل اقتصادی زمینه ساز بروز اختلافات در خانواده های کرمانشاهی است
وکیل احمدی که دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه رازی و مدیر انجمن جامعه شناسی کرمانشاه و دارای ۳۰ مقاله علمی پژوهشی مجری ۱۰ طرح پژوهشی در رابطه با بحث طلاق است به طلوع گفت:اگر بخواهیم تعریفی از طلاق داشته باشیم می گوییم دوفرد که به لحاظ حقوقی،شرعی و عرفی ازدواج کرده اند می توانند باز هم از لحاظ حقوقی،شرعی و قانونی از هم جدا بشوند.در جامعه ما ملاک در واقع شرع و قانون است حال ممکن است در برخی جوامع ملاک عرفی هم مطرح باشد.
وی معتقد است، طلاق می تواند جنبه اقتصادی و اجتماعی هم داشته باشد و آن چه که مهم تر است اینکه طلاق عاطفی در وهله اول اتفاق می افتاد و در نهایت منجر به طلاق قانونی می شود.
وی دلایل طلاق را طبق عقیده صاحب نظران فراوان برشمرد اما عواملی که بستر طلاق را فراهم می کنند عوامل اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی و روان شناختی را عنوان کرد و گفت:در ایران و خصوصا در کرمانشاه مسائل اقتصادی توانسته زمینه ساز بروز اختلافات در برخی از خانواده ها و زوجین باشد و این موضوع مهم منجر به زمینه چینی برای طلاق شده است زیرا اگر وضعیت اقتصادی نامناسب باشد روحیه افراد،سازگاری افراد و توان افراد پایین می آید،اقتصاد که ضعیف باشد، منجر می شود زوجین با تمام توان کار کنند و بیشتر از اینکه بفکر خود و روابطشان باشند بفکر مسائل اقتصادی باشند و کم کم زمینه های منجر به اختلافات و بعد هم زمینه چینی طلاق فراهم می شود.
این جامعه شناس تاکید کرد: امروزه در برخی استان ها مثل کرمانشاه که نسبت طلاق به نسبت دیگر استان ها بالا است یکی از عوامل اصلی دخیل در این قضیه مسائل فرهنگی است که بعد از دغدغه های اقتصادی است و بسیار هم مهم است و همچنین صنعتی شدن،شهر نشینی،تحصیلات،اشتغال است که این موارد توانسته است هم برای مردان و هم برای زنان تغییرات ایجاد بکند و این تغییرات خود به خود در نوع نگاه مردم به زندگی هم تاثیر گذار است.در جامعه امروز زنان نسبت به گذشته بیشتر می خواهند مستقل باشند و همین استقلال یکی از پایه های اختلافات زناشویی شده است.
فردگرایی و استقلال طلبی
احمدی معتقد است: اینکه افراد مستقل باشند و در کنار آن در خانواده تفاهم هم وجود داشته باشد یک هنر است.اما متاسفانه ما در این زمینه مهارت های خیلی کمی داریم.امروزه در جامعه زمینه هایی شکل گرفته است که کم کم استقلال را بالا برده است و نه فقط در زنان بلکه در مردان هم تغییراتی بوجود آمده است که منجر به فرد گرایی شده است و شاید یکی از دلایلی که تشکیل خانواده را کمرنگ کرده است مربوط به حس فردگرایی و استقلالی است که به دلیل همان مکانیسم ها و توسعه ها در جامعه شکل گرفته است.
این جامعه شناس ادامه داد:اگر در جامعه هنوز بحثی بنام انگ طلاق وجود دارد بخاطر وجود روابط اجتماعی هست که در درون جامعه هست،زیرا در جامعه نسل هایی هستند که اقوام،خویشاوندان و فامیل های زیادی دارند و همین روابط بندهایی را ایجاد کرده است که باعث تحکیم خانواده شده است زیرا بخاطر ترس از آن ها و نگاهی که اطرافیان،اقوام و خویشاوندان دارند دو نفر ممکن است طلاق عاطفی گرفته باشند اما به دلیل وجود همان بندهای اجتماعی، طلاق قانونی نگیرند و جدا نشوند.
این استاد دانشگاه در خصوص علل طلاق گفت:امروزه نمی توان برای همه یک نسخه واحد پیچید زیرا برای هر قشر و طبقه خاصی از اجتماع هر کدام از موارد منجر به طلاق(اقتصادی،اجتماعی، فرهنگی و غیره)ممکن است متفاوت باشد.اما موضوعی که در دو و سه دهه اخیر خیلی نقش پر رنگی پیدا کرده است بحث های اقتصادی است که برای برخی از طبقات جامعه دردسرساز شده است و توانسته بعنوان یک عامل مهم،زمینه ساز طلاق باشد.
وی یادآور شد: بیشتر طلاق ها در سال های اول زندگی زوجین رخ می دهد و حتی موارد زیادی داریم از اینکه زوجین قبل از اینکه زندگی مشترک خود را آغاز بکنند و به اصطلاح زیر یک سقف بروند طلاق می گیرند.
نوع نگاه به طلاق در کرمانشاه عادی نشده است
دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه رازی افزود:یکی از موضوعات مطرح شده در طلاق، عادی انگاری آن است و برداشت من این است در جامعه ما و خاصه در کرمانشاه همچنان موضوع طلاق خوشبختانه عادی نشده است و شاید یکی از دلایلی که در جامعه موجب شده که زوجین علی رغم اختلافاتی که دارند و ممکن است طلاق عاطفی،اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی گرفته باشند، طلاق قانونی نگیرند همین موضوع است که نوع نگاه به طلاق در کرمانشاه عادی نیست زیرا هنوز سرمایه های اجتماعی ما قوی هستند.
این جامعه شناس در خصوص علل زیاد شدن طلاق توافقی در جامعه ما و در کرمانشاه گفت:رویه های حقوقی و قانونی طلاق پیچیده است و طولانی شدن پروسه قضایی یکی از دلایل افزایش طلاق توافقی است.اما مبحث مهمی که کمتر به آن پرداخته شده است این است که در طلاق دارایی ها و دستاوردهای زندگی مشترک تقسیم می شود و یکی از دلایل زیاد شدن طلاق،نوع نگاه به ازدواج،نگاه اقتصادی صرف است.زیر طرف ازدواج کرده تا طلاق بگیرد و به اموال مورد نظرش برسد و به دنبال کوچکترین موضوع است که به طلاق منجر بشود.
احمدی خاطرنشان ساخت: عنوان کردن این موضوع برای برخی ها سخت است اما واقعیت این است و در جامعه ما وجود دارد و بسیار هم تاثیر گذار است، اگر نگاهی به راه روهای دادگاه بیندازیم متوجه وجود پرونده های زیاد طلاق می شویم و دیدن این همه پرونده یادآور این موضوع است که طلاق وسیله ارتزاق برخی ها شده است.
وی یادآور شد:،اگر در بحث طلاق بویژه موضوعات حقوقی آن سخت گیرانه تر شویم ممکن است طلاق عاطفی و اقتصادی پیش آید اما طلاق قانونی رخ ندهد البته این هم پیامدهای منفی خودش را دارد.
وی در خصوص کلید پیشگیری از طلاق عنوان کرد:باید تصویر درستی از خانواده و ازدواج در بین جوانان بسازیم،یک عده با تصویر دیگری وارد زندگی مشترک می شوند و بدلیل اینکه تصویر،تصویر نادرستی بوده است در یکی،دوسال ابتدای زندگی مشترک دچار سرخوردگی می شوند.
مدارای زوجین برای ادامه زندگی لازم است
احمدی ادامه داد:امروزه اگر قرار است خانواده ها تحکیم بیشتری داشته باشند،محتوای خانواده یک محتوای سالم با ارتباط سالم بین اعضای خانواده باید باشد و این موضوع منجر به رشد و تعالی افراد خانواده بشود هیچ راهی وجود ندارد به غیر از اینکه سطح مدارای دو طرف بالا برود و دو نفر همدیگر را تحمل بکنند.
وی در ادامه به تاثیر فضای مجازی در زندگی تاکید کرد و گفت:این فضا هم جنبه منفی دارد و هم مثبت و کل این فضا منفی نیست اما به دلیل اینکه به یکباره وارد جامعه ما شده است بی شک نقش منفی آن بیشتر است.
احمدی اضافه کرد:در جامعه ما و خصوصا استان کرمانشاه بحث ازدواج به لحاظ نوع نگاه،فکر و فرهنگی که حاکم است همچنان مهم است.
وی نرخ طلاق در استان کرمانشاه را ۲ در هزار دانست و گفت:طلاق استان نسبت به دوره های قبل افزایش زیادی داشته است اما در مقایسه با استان های دیگر این رقم همچنان کم است گرچه طلاق یک موردش هم زیاد است.
نگاهی به وضعیت ازدواج و طلاق در کرمانشاه
احمدی یادآور شد: براساس آمار، کرمانشاه در سال ۱۳۹۵، به میزان ۱۹ هزارو ۷۶مورد ازدواج ثبت شده و در سال ۱۴۰۰ این رقم به ۱۵ هزارو ۹۰۰ مورد رسیده یعنی در طی ۵ سال حدود سه هزار مورد کاهش ازدواج داشته ایم، همچنین در سال ۱۳۹۵،پنج هزارو ۸۶مورد طلاق داشتیم که این رقم اکنون به پنج هزار و ۲۶۶ مورد رسیده است.
آمار طلاق روبه افزایش است
مدیر انجمن جامعه شناسی کرمانشاه گفت: البته عواملی مثل درگیری کرونا و تاخیر در ازدواج ها،پیک جوانی جمعیت و اینکه آیا تعداد جمعیت کرمانشاه در طی این ۵ سال کاهش یا افزایش داشته است هم در تعداد آمار گفته شد بی تاثیر نیست زیرا هنوز اطلاعات دقیقی نداریم.با این تفاسیر آمار طلاق همچنان در حال افزایش است.در این خصوص اقدامات اجتماعی،فرهنگی و حقوقی انجام گرفته است اما خیلی تاثیر گذار نبوده است.همچنین تسهیلات ازدواج هم تاثیر کمی در بالا رفتن میزان ازدواج ها داشته است.در کل سیاست های که در پیش گرفته شده است چون مبتنی بر واقعیت های جمعیت و جامعه ما نیستند و یک مقدار دستوری هستند جوابگوی نیازهای نیستند.
وی اضافه کرد: در نتیجه تجربه چندین ساله و حاکمیت اجتماعی جامعه ما نشان داده است که ما هیچ راهی جز اینکه به واقعیت های اجتماعی تن بدهیم را نداریم و باید با منطق علمی با آن ها مواجه بشویم تا بتوانیم یک برنامه ریزی دقیق تر و اصولی تر برای بهبود کیفیت و کمیت جمعیت داشته باشیم.
جایگاه هجدهم کرمانشاه در زمینه طلاق
در همین راستا مدیر کل بهزیستی استان کرمانشاه در گفتگو با طلوع، در خصوص وضعیت طلاق در کرمانشاه گفت: براساس آخرین رتبه بندی طلاق که توسط رئیس کل ثبت احوال کشور اعلام شده است استان کرمانشاه در رتبه هجدهم قرار دارد و بنظر می رسد نسبت به سالیان گذشته وضعیت بهتری داریم.
دکتر بهزاد شهبازی ادامه داد: این در حالی است که کرمانشاه در گذشته رتبه های پنجم،هشتم و دهم را در کشور تجربه کرده است، به طور معمول وضعیت طلاق در استان های که کلان شهر هستند مثل تهران،البرز،اصفهان و خراسان رضوی نامناسب تر است.
مدیر کل بهزیستی استان کرمانشاه افزود:در حال حاضر افرادی که متقاضی طلاق هستند از طریق سامانه تصمیم، اطلاعات خود را ثبت می کنند و سپس به سازمان بهزیستی مراجعه می کنند و بعد از مشاوره ها به دادگستری استان ارجاع داده می شوند. وی یادآور شد؛استان کرمانشاه جز اولین استان هایی بود که این سامانه را راه اندازی کرد و در همه ی شهرستان های استان توسعه داد.
شهبازی میزان سازش در کرمانشاه را طبق آخرین ارزیابی ها، میزانی در حدود ۲۵ درصد اعلام کرد و گفت: آمارها در خصوص طلاق بطور سالیانه، توسط اداره ثبت احوال اعلام می شود و طبق آخرین آمار که مربوط به اردیبهشت ۱۴۰۲ است،وضعیت طلاق استان در شرایط تثبیت شده ای قرار دارد و تقریبا ۴الی۵ سالی است که شاهد رشد چشم گیری در خصوص طلاق نبودیم هر چند آمار طلاق حتی در حد یک مورد هم بالاست.
شهبازی در زمینه راهبردها و استراتژی های سازمان بهزیستی در مورد طلاق گفت:یکی از رسالت ها و اهداف ما تلاش در زمینه ارتقا و تحکیم بنیاد خانواده است و در این زمینه سازمان بهزیستی در سه مقطع قبل از ازدواج که عمدتا در قالب فعالیت های مشاوره ای است از طریق تماس با ۱۴۸۰ و خدمات مراکز مشاوره ای در سطح استان به شکل اختصاصی به وضعیت و بحث خانواده پرداخته می شود.
این مسئول افزود: براساس تفاهمی که با دانشگاه علوم پزشکی و دادگستری انجام شده است همه افرادی که برای عقد و ازدواج مراجعه می کنند از طریق آموزش های روان شناختی که بر عهده سازمان بهزیستی است آگاه می شوند و در نهایت سازمان بهزیستی از طریق آموزش،مشاوره و حمایت در حوزه تحکیم خانواده، استراتژی خود را عملی کرده است.
وی اضافه کرد: در حال حاضر ۵۱ مرکز به صورت اختصاصی در زمینه طلاق در سطح استان فعال هستند و این فعالیت در تمامی شهرستان های استان هم صورت میگیرد.
مدیر کل بهزیستی کرمانشاه گفت:در شهرستان های گیلان غرب،سنقرو کلیایی و تا حدودی در سرپل ذهاب وضعیت طلاق نسبت به شهرستان های دیگر بهتر است، البته برخی شهرستان ها وضعیت متوسط و برخی هم وضعیت بدتری دارند.
اطلاعات برای علت طلاق مشخص نیست
شهبازی ضمن بیان این نکته که ما هنوز به اندازه کافی اطلاعات جامع در خصوص علت طلاق نداریم ادامه داد:عوامل مختلفی مثل اقتصادی،اجتماعی،همین طور عوامل قومیتی و فرهنگی بعنوان عوامل محافظ در برابر طلاق در شهرستان های با وضعیت بهتر عنوان شده است.
مدیر کل بهزیستی استان در خصوص دلایل طلاق در کرمانشاه عنوان کرد: بر اساس اطلاعاتی که در سامانه تصمیم ثبت شده است عمده ترین دلیل در استان ما همچنان عدم مهارت های ارتباطی زناشویی است و علت دوم تا پنجم شامل اعتیاد،مسائل اقتصادی،دخالت اطرافیان و اختلالات روان شناختی ذکر شده است.
گزارش از منیر اضمحالی-خبرنگار طلوع کرمانشاه
دیدگاه