وقتی که اتباع غیرمجاز جای جوانان بیکار کرمانشاه را می‌گیرند/ لزوم برخورد جدی‌تر با کارفرمایان متخلف

کرمانشاه یکی از ۱۶ استان کشور است که حضور اتباع غیرمجاز در آن ممنوع می‌باشد و هرگونه حضور و خصوصا به کارگیری اتباع غیرمجاز در کرمانشاه تخلف است.

وقتی که می‌گوییم اتباع دقیقا منظور تبعه‌های کشور افغانستان هستند که این روزها موج حضور آنها را در کشور شاهد هستیم، در خیابان‌ها، مغازه‌ها، وسایل حمل و نقل عمومی، مراکز تفریحی و … آزادانه می‌چرخند و از منابع ایران استفاده می‌کنند اما هیچ مجوز قانونی برای این کار ندارند و همین امر آسیب‌های اجتماعی فراوانی را به جای می‌گذارد.

اگرچه وضعیت استان کرمانشاه بسیار بهتر از استان‌های شرقی و مرکزی و پایتخت کشور است و حضور اتباع را بسیار کمتر در استان شاهدیم اما این به معنای عدم حضور آنها در کرمانشاه نیست.

واحدهای تولیدی معدودی هستند که مخفیانه از نیروهای کار اتباع استفاده می‌کنند، خصوصا کارگاه‌های کوچک که دور از شهر هستند و یا بخش کشاورزی که آنقدر گسترده است که امکان نظارت کامل بر همه بخش‌های آن نیست.

پیش آمده در برخی واحدهای صنعتی محدود هنگام حضور مسئول و یا فرد خاصی، نیروهایی که ماسک به صورت دارند آرام به گوشه‌ای می‌روند و خود را از نظر پنهان می‌کنند، برخی از این نیروها از اتباع غیرمجاز هستند که ماسک به چهره می‌زنند تا شناسایی نشوند و به دستور کارفرمایان از نظر پنهان می‌شوند.

استفاده از نیروهای کار اتباع غیرمجاز در حالی متخلفانه از سوی برخی کارگاه‌ها رخ می‌دهد که کرمانشاه یکی از استان‌ها با بالاترین نرخ بیکاری است و جوانان کرمانشاه در به در شغل هستند و مدام یا آزمون استخدامی شرکت می‌کنند یا از این کاریابی به کاریابی دیگر می روند.

نکته مهم اینجا است که اگر فقط کمی از برخورد جدی با بکارگیری اتباع کوتاه بیایم این موضوع بین کارفرمایان باب می شود و اتباع غیرمجاز را با دستمزد کمتر و بدون حق و حقوق و مزایا و حتی بیمه به کار می گیرند.

این در حالی است که بارها مسئولین استان خصوصا مسئولین دستگاه قضا بر لزوم ممنوعیت بکارگیری اتباع غیرمجاز در استان تاکید کردند و چندی قبل نشستی درباره جمع آوری اتباع غیرمجاز نیز در کرمانشاه برگزار شد و معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم دادگستری استان کرمانشاه بر تشدید اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ورود اتباع غیرمجاز به کرمانشاه تاکید کرد.

نیکزاد عباسی با اشاره به پیامدهای منفی حضور اتباع غیرمجاز در سطح استان، اظهار کرد: حضور اتباع غیرمجاز موجب بروز پدیده‌هایی همچون حاشیه‌نشینی و تغییر بافت فرهنگی در برخی مناطق، تغییر فرهنگ کار، اُفت ضریب امنیت اجتماعی از طریق جرایم سازمان یافته، جعل، قاچاق انسان و اخیرا کلاهبرداری‌های در زمینه خرید و فروش خودرو و… شده است.

وی با بیان اینکه کرمانشاه یکی از ۱۶ استانی است که اتباع غیرمجاز نباید در آن حضور داشته باشند، افزود: این مسئله به صورت مستمر در دستور کار استان بوده و خوشبختانه با کمک دستگاه‌های مرتبط خصوصا اداره امور اتباع خارجی استانداری کرمانشاه گام‌های خوبی در این راستا برداشته شده است.

معاون دادگستری استان کرمانشاه در ادامه بر لزوم اجرای برنامه‌ها و اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از ورود اتباع غیرمجاز در سطح استان تاکید کرد و گفت: امیدواریم این اقدامات در زمینه پیشگیری و کاهش جرائم و آسیب‌های اجتماعی استان موثر باشد.

حمزه سلیمانی مدیرکل امور اتباع و مهاجرین خارجی استانداری کرمانشاه نیز در این نشست گفت: با پشتیبانی‌های دستگاه قضایی استان و همکاری سایر دستگاه‌ها، کرمانشاه به یکی از استان‌های سرآمد در حوزه برخورد با اتباع غیرمجاز تبدیل شده است.

سلیمانی اظهار کرد: با توجه به برخوردهای قبلی و تعهد بسیاری از شهروندان و کارفرمایان بنگاه‌های اقتصادی در خصوص عدم بکارگیری اتباع غیرمجاز، شاهد کاهش چشمگیر حضور این افراد در استان هستیم، با این وجود برآورد ما این است که هنوز تعدادی از این افراد در سطح استان وجود داشته باشند که در حال شناسایی و برخورد با قانون شکنانی هستیم که برخلاف قانون آنها را بکار گرفته‌اند.

وی با تاکید بر اینکه هیچکدام از واحدهای تولیدی و صنفی سطح استان حق بکارگیری اتباع بیگانه غیرمجاز را ندارند، یادآور شد: برابر قانون، بکارگیری اتباع بیگانه غیرمجاز پیامدهای منفی را برای کارفرمایان و پیمانکاران به همراه خواهد داشت که از جمله آنها می‌توان به ابطال پروانه صنفی، تعطیلی کارگاه، جریمه نقدی و محکومیت به حبس اشاره کرد.

اما اینکه استفاده از اتباع غیرمجاز چه تبعات اقتصادی و اجتماعی به همراه دارد را با یک جامعه‌شناس مطرح کردیم و او معتقد است شاید استفاده از نیروهای کار اتباع به صورت غیرمجاز در کوتاه‌مدت به سود کارفرما به نظر برسد اما در بلندمدت تبعات فراوانی دارد.

زینب دشتیاری دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی در گفت و گو با طلوع کرمانشاه از پیامدهای بکارگیری اتباع غیرمجاز در کارگاه‌های تولیدی و حتی اراضی کشاورزی یاد کرد و گفت: دلیل استقبال از کارگران افغانی از سوی کارفرمایان این است که این نیروها چون هیچ مجوز قانونی برای حضور و کار در کشور ندارند نمی‌توانند هیچ ادعایی برای دریافت حقوق و مزایا بر اساس قوانین کار داشته باشند و از همین رو کارفرمایان بدون نیاز به امضا قرارداد هرچقدر بخواهند به نیروی کار پرداخت می‌کنند و در حقیقت کرامت انسانی و حقوق اولیه آن فرد اتباع نیز خدشه‌دار می‌شود.

وی ادامه داد: وقتی که نیروی کار از اتباع غیرمجاز باشد، چون قرارداد و حتی مجوز برای حضور و کار در کشور ندارد کارفرما می‌تواند به صورت یکطرفه قرارداد او را نقض کند و هیچ حق و حقوقی به او ندهد. مهمتر اینکه تمام کارگران غیرمجازی که از اتباع هستند بیمه نیستند و کارفرما هیچ الزامی برای بیمه آنها ندارد و همین موضوع نیز بهانه خوبی است که کارفرمایان با هدف نپرداختن پول بیمه سراغ کارگران اتباع بروند.

این جامعه‌شناس یادآور شد: اما در بلندمدت اگر کارگر اتباع مشکلی برای کارفرما ایجاد کنند مثلا آسیبی به تجهیزات وارد کند، چیزی سرقت کند و … قابل پیگیری نخواهد بود.

دشتیاری اضافه کرد: چون پیامدهای حقوقی متوجه کارفرمایان متخلفی است که از اتباع غیرمجاز استفاده کنند، از همین رو وقتی نیروی کار زیانی به کارفرما وارد کند کارفرما اساسا از پیگیری خسارتی که متحمل شده منصرف می‌شود.

وی با بیان اینکه نیروهای کار اتباع غیرمجاز عمدتا در کارگاه‌های کوچک که دور از دید و دور از شهر هستند به کار گمارده می‌شوند، اظهار کرد: بیشتر این نیروها به عنوان نگهبان مشغول هستند و همانجا زندگی کرده و حقوق ناچیزی می‌گیرند. بخش عمده نیروهای کار اتباع غیرمجاز نیز در اراضی کشاورزی مشغول به کار می‌شوند که امکان نظارت بر آنها وجود ندارد و با دستمزد کم تمام روز کار می‌کنند.

*دشتیاری به مهمترین موضوع کار اتباع غیرمجاز اشاره کرد که پیامدهای اقتصادی آن است و افزود: این افراد با دستمزد کم و بدون بهره‌مندی از حقوق و مزایا جای نیروی کار کرمانشاهی را می‌گیرند و این در حالی است که جوانان کرمانشاه از بیکاری رنج می‌برند و در هر خانواده یا چند جوان بیکار داریم.

وی خاطرنشان کرد: این امر می‌تواند فرهنگ کار کرمانشاه را تغییر دهد و ذائقه کارفرمایان به سمت استفاده از اتباع برود که بدون حق و حقوق حاضرند با هر شرایطی کار کنند.

این دانشجوی دکترای جامعه‌شناسی از تبعات اجتماعی این وضعیت نیز یاد کرد و گفت: حضور نیروی کار اتباع می‌تواند به تدریج به حاشیه‌نشینی دامن بزند و این افراد مخفیانه خانواده خود را هم برای سکونت به حاشیه شهرها و یا روستا بیاورند.

دشتیاری افزود: به علاوه برخی خانواده‌هایی که از نظر اقتصادی و اجتماعی بسیار ضعیف هستند ممکن است حاضر به وصلت با این اتباع شوند و این امر جمعیت زنان فاقد سرپرست موثر، کودکان بدون شناسنامه و زنانی که از سوی همسر رها شدند را افزایش می‌دهد زیرا ممکن است برخی از این اتباع تصمیم بگیرند به کشور خود برگردند و همسر و فرزند و زندگی که اینجا تشکیل دادند را رها کنند.

وی معتقد است تا زمانیکه فرهنگ کارفرمایان اصلاح نشود همچنان از اتباع غیرمجاز استفاده خواهند کرد و امکان به صفر رساندن نیروی اتباع در واحدها نیست زیرا راهکارهای زیادی برای فراری دادن و مخفی کردن آنها وجود دارد.

این جامعه‌شناس بر لزوم ادامه روند مدیران استان و برخورد جدی با بکارگیری اتباع غیرمجاز تاکید کرد و گفت: اگر چند مورد برخورد بازدارنده با کارفرمایان صورت بگیرد دیگر شاهد بروز این تخلف نخواهیم بود.