گزارشی از شیوع «شپش» در مدارس کرمانشاه نداریم

الهه صادقی ، با بیان اینکه آلودگی به شپش بین افراد در تمام دنیا، حتی در کشورهای پیشرفته وجود دارد و محدود به منطقه و یا طبقه اجتماعی خاصی نیست، گفت: هرکجا که تجمع وجود داشته باشد، احتمال شیوع شپش هم وجود دارد و از همین رو در کشور ما و به تبع آن استان کرمانشاه، سال‌هاست که غربالگری شپش در تمامی مدارس شهری و روستایی، با همکاری معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی و آموزش و پرورش انجام می‌شود و تمام دانش‌آموزان غربالگری می‌شوند.

وی ادامه داد: اگرچه مواردی از آلودگی به شپش وجود دارد، اما بسیار محدود است و هیچ گزارش غیرمعمولی از شیوع شپش در مدارس کرمانشاه نداشته‌ایم.

مسئول سلامت نوجوانان و مدارس مرکز بهداشت استان کرمانشاه اظهار کرد: چنانچه مورد مثبتی بین دانش‌آموزان مشاهده شود، دانش‌آموز به همراه خانواده به مراکز بهداشتی دعوت و اقدامات آموزشی و درمانی برای همه آنها آغاز می‌شود و تا زمانی‌که فرد کاملاً درمان شود، پیگیری‌ها و مراقبت ادامه خواهد داشت.

صادقی با بیان اینکه در صورت مشاهده موارد درمان‌ها به صورت گروهی هم برای خانواده فرد و هم برای سایر دانش‌آموزانی که در نزدیکی وی قرار داشته‌اند انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: شیوع شپش معمولاً در مقاطع تحصیلی پایین‌تر و همچنین بین دختران نسبت به پسرها شایع‌تر است.

وی یادآور شد: در کنار غربالگری، آموزش و ارتقاء آگاهی افراد برای پیشگیری از شیوع شپش اهمیت دو چندانی دارد از همین رو آموزش هم به اولیا، هم به مسئولین مدارس و هم در انجمن‌های اولیا و مربیان ارائه می‌شود.

مسئول سلامت نوجوانان و مدارس مرکز بهداشت استان کرمانشاه از اهمیت انگ‌زدایی از آلودگی به شپش و کثیف خواندن فرد آلوده نیز یاد کرد و ادامه داد: با توجه به بار روانی که این موضوع دارد، چنانچه فردی مبتلا به شپش تشخیص داده شود، اطلاع‌رسانی و درمان وی محرمانه خواهد بود.

شپش چگونه منتقل می‌شود؟

وی از روش‌های انتقال شپش که به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم است یاد کرد و ادامه داد: در روش مستقیم، فرد آلوده به صورت مستقیم با سایر افراد در ارتباط است و از طریق تماس بین آنها شپش نیز منتقل می‌شود، اما در روش غیرمستقیم از طریق شانه، حوله، بالش و حتی تماس کاپشن و کلاه دانش‌آموزان با یکدیگر بین آنها منتقل می‌شود.

به گفته صادقی، در فصل سرما چون دانش‌آموزان لباس بیشتر و حجیم‌تری می‌پوشند، بیشتر با یکدیگر تماس می‌یابند و از همین رو احتمال انتقال بین افراد افزایش می‌یابد، از همین رو غربالگری‌ها نیز با شروع سرما از آبان ماه آغاز می‌شود.

مسئول سلامت نوجوانان و مدارس مرکز بهداشت استان کرمانشاه از اهمیت رعایت بهداشت فردی به عنوان اصلی‌ترین عامل برای جلوگیری از آلودگی به شپش یاد کرد و ادامه داد: شناسایی به موقع آلودگی به شپش هم درمان فرد را تسریع کرده و هم از آلودگی سایرین جلوگیری می‌کند.

وی با بیان اینکه شپش معمولا بدن‌های تمیز را برای آلوده کردن انتخاب می‌کند و اگر فردی عرق کرده و یا دیر حمام کند از بدن او خارج می‌شود، عنوان کرد: از همین رو امکان انتقال آن بین افراد بسیار سریع است.

صادقی تاکید کرد: حتی در باشگاه‌های ورزشی نیز وقتی که فرد فعالیت کند، به دلیل عرق کردن بدن او، ممکن است شپش از بدنش خارج شود و سراغ افراد دیگر برود.

وی از شپش به عنوان یک حشره بدون بال خونخوار یاد کرد که چون سر را می‌گزد باعث خارش شدید سر می‌شود و افزود: از همین رو خارش شدید و سوزش سر اولین و مهمترین نشانه آلودگی به شپش است.

به گفته مسئول سلامت نوجوانان و مدارس مرکز بهداشت استان کرمانشاه، در مراحل جدی‌تر آلودگی به شپش می‌تواند باعث ایجاد زخم در سر افراد و یا حتی عفونت زخم‌ها شود که البته در بیشتر موارد کار به این مراحل نمی‌رسد.

صادقی به والدین توصیه کرد حتما سر بچه‌ها را مرتب چک کنند.

مراحل درمان آلودگی به شپش

وی با بیان اینکه در زمان آلودگی افراد به شپش نیازی به جداسازی وی از سایر افراد و یا حتی تعطیلی مدارس نداریم، تاکید کرد: درمان شپش بسیار ساده است و نباید خانواده‌ها نگرانی در این خصوص داشته باشند.

مسئول سلامت نوجوانان و مدارس مرکز بهداشت استان کرمانشاه از دو مسیر درمان شپش یاد کرد که مرحله اول استفاده از شامپوی «پرمترین» است که باید حتما تحت نظر پزشک انجام شود و افراد از مصرف خودسرانه آن خودداری کنند.

وی افزود: در گام بعدی حتما باید رِشک‌کِشی از فرد آلوده نیز صورت بگیرد، بدین صورت که شپش و رشک‌های مرده که به سر چسبیده از سر فرد جدا شود. در این روش از آب و سرکه سفید به نسبت نصف به نصف استفاده می‌شود و مو برای مدت ۲۰ دقیقه به آن آغشته می‌شود تا رشک و شپش از سر فرد جدا شود. بعد با شانه دندانه ریز و یا چوبی سر فرد شانه می‌شود.

صادقی گفت: عدم توجه به رشک‌کِشی می‌تواند باعث عدم موفقیت درمان شود.

وی با بیان اینکه ۹۰ درصد موارد در همین مراحل درمان می‌شوند، اظهار کرد: در برخی موارد محدود نیاز به استفاده دوباره از شامپو وجود دارد.

مسئول سلامت نوجوانان و مدارس مرکز بهداشت استان کرمانشاه به افراد توصیه کرد از روش‌های عامیانه مانند استفاده از نفت، بنزین، سس مایونز و … برای رفع آلودگی شپش خودداری کنند.

موضوع دیگری که صادقی بر آن تاکید کرد عدم استفاده از شامپوی پرمترین برای پیشگیری بود و افزود: گاهی وقتی یک کودک خانواده آلوده به شپش می‌شود، برای سایر کودکان از این شامپو استفاده می‌شود تا آلوده نشوند که این کار اشتباه است.

وی تنها راه پیشگیری را رعایت بهداشت فردی، استحمام مکرر، شست و شوی مرتب بالش و روتختی و اتو کردن آنها و خصوصا اتو کردن درز لباس‌ها دانست و تاکید کرد: افراد باید در دوران آلودگی از مراجعه به آرایشگاه خودداری کرده و در صورت مراجعه ست شخصی خود را به همراه داشته باشند.

صادقی با بیان اینکه در افراد آلوده به شپش لزوما نیازی به کوتاه کردن مو نیست، گفت: می‌توان با مراقبت‌های بهداشتی حتی در صورت بلند بودن مو نیز فرد را درمان کرد.

شپش را با شوره سر اشتباه نگیریم

صادقی یکی از مهمترین مواردی که برای تشخیص و درمان آلودگی به شپش باید مد نظر قرار گیرد را اشتباه نگرفتن آن با شوره سر دانست و عنوان کرد: گاهی گزارش‌هایی از سوی والدین درباره آلودگی به شپش دریافت می‌کنیم، اما در حقیقت فرد دچار شوره بوده است.

وی با بیان اینکه شپش و تخم آن که به عنوان «رِشک» شناخته می‌شود به سادگی قابل تشخیص است، گفت: رشک حالتی اشک مانند و برجسته دارد و رنگ آن مایل به کرمی است، در حالیکه شوره تخت و سفید است.

مسئول سلامت نوجوانان و مدارس مرکز بهداشت استان کرمانشاه اظهار کرد: امکان تشخیص دادن شوره و رشک با فشار دادن آنها نیز وجود دارد، به علاوه رشک براق است.

به گفته صادقی رشک بر خلاف شوره به سر می‌چسبد، اما شوره با تکان دادن مو از آن جدا می‌شود و می‌ریزد.

وی به این نکته نیز اشاره کرد که در سال‌های اخیر آلودگی بدن به شپش در استان صفر بوده و موردی در این خصوص نداشته‌ایم.