شروع بهار کردی در مناطق گرمسیری کرمانشاه؛ آیینی بر جای مانده از پیشینیان

 ورود به ماه بهمن ماه و شروع بهار کردی از گذشته های دور تا کنون سینه به سینه و نسل با نسل انتقال یافته و با فرهنگ این منطقه عجین است و مردم نیز این روز را به مبارکی شروع بهار و زایش دوباره زمین و رویش گیاه جشن می گیرند.

با وجود سرمای هوا در دیگر مناطق کشورمان اکنون در شهرستان های غرب کرمانشاه شامل قصرشیرین ، سرپل‌ذهاب و گیلانغرب اکنون چهره طبیعت سبز شده و درختان نیز رخت سبز به تن کرده اند و دمای هوا نیز تعدیل یافته از سر دی و برودت هوا خبری نیست به گونه ای که همه جا بهاری شده است.

امشو اول وهاره (امشب اول بهار است)

از دیرباز گذشتگان آیین ها و روستایی داشته اند که آن ها را حفظ کرده و به نسل های بعدی انتقال داده اند مانند آرزوی خیر و برکت برای یکدیگر با شروع بهار و لباس نو به تن کردن طبیعت.

«امشو اول وهاره خیر وَ مالت بواره» «امشب اول بهار است و خداوند خیر و برکت بر زمین نازل کند».

طبق تقویم کروی بهار از آنروز رسما آغاز می شود آری اول بهار با شروع حکومت بهمن ماه مصادف است که برخی از آداب و رسوم نیز از نیکان و انداد ماه به نسل های کنونی انتقال یافته است.

اگرچه اگرچه رسومات دستخوش تغییر شده اما همچنان پابرجاست مانند جشن گرفتن اول که نشان از اهمیت و استمرار ویژگی های بارز و برجسته آن در میان مردم کُرد دارد.

در مناطق گرمسیری غرب کرمانشاه و طبق تقویم کردی آغاز بهار با اول بهمن برابر شده ولی در مناطق سردسیر نیمه دوم بهمن ماه را نوروز و آمدن بهار و نو شدن طبیعت می دانند.

آیین های بزرگداشتی در اول بهار کرُدی مانند آغاز سال نو خورشیدی با شکوه در میان مردم وجود داشته است

در شب اولین روز بهار در مناطق مختلف مراسم های مختلفی برگزار می شود که پختن آشی با نام دانه کُلانه (گندم)، حلیم، اش پیرزن یا به اصطلاح کردی «آش کیوانوو ی» اول بهار در همه مناطق یکسان است.

آش کیوانوی بهار یا همان آش گندم است که در گذشته ها بیست روز قبل از اول بهار، مردم غذای آن را آماده می کردند که سخت ترین مرحله آن آماده کردن گندم بلغور بود.

بعد از تهیه آن گندم بلغور بعنوان نماد فراوانی و برکت و نخود نماد فراوانی و گیاهی کوهی با نام مرزه (نماد طراوت، سبزی و نعمت روزافزون) را با آب و نمک و بدون گوشت که معنای سادگی و بی پیرایگی را داشت روی آتش می گذاشتند و هنگامی که زمین در حال تازه نمودن نفس برای بهار بود آش هم در حال پختن بود.

بزرگان نقل می کنند که شب اول بهار کُردی (اول بهمن) «میربچکَ» که فرشته زمین به همراه ۲ فرزندش و فرزند دیگرش که پایش لنگ است، به خانه ها سرک می کشد و به خانه ها می آمد.

کدبانو(فرشته) اول بهار کُردی به تمامی خانه ها می رفت تا مطمئن شود که ساکنین خانه آش بهار را آماده نموده اند، جای پنچه او در قابلمه پرآش می ماند.

اهالی موظف بودند که برای فرزندش هم کاسه ای آش برای فردا باقی بگذارند، کدبانوی خانه برای او کاسه ای آش کنار آتش می گذارد چرا که همه معتقدند کدبانوی شب اول بهار می آید و آن آش را می خورد و برای آن خانواده دعا و طلب روزی می کند و همین رضایت او مایه برکت و افزونی نعمت برای آن خانواده می گردد.

صبح آغاز بهار، وقتی زمین متولد می شود و دوباره زندگی آغاز می گردد، تمامی مردم بیدار می شوند و می بینند که کاسه خالی است بسیار شادمان می شوند زیرا که در نظر آن ها این رخداد نشان نمادینی از رضایت «میربچکَ یا میرپرچم» از ساکنان خانه بوده و خیر و برکتی که به این واسطه به آن ها داده، ماندگار است.

از آداب مهم این شب این است که اجاق خانه حتما باید روشن بماند چون وجود آتش خیر و نور و شادمانی را با خود می آورد و باعث می شود «میربچکَ» به خانه ها سرک بکشد و بداند آن خانواده آش پخته اند و برای او به کناری گذاشته اند.
آیین های شب نشینی در شب اول بهار کُردی نیز در میان تمام خانواده های مرد مناطق غرب کرمانشاه برگزار می شود که مردم دور هم ودر خانه بزرگان و ریش سفیدان جمع می شوند از گذشته های خود می گویند و با چیستان و متل و مثل و قصه شب را به پایان می رسانند.

در گذشته تعدادی از نوجوانان به درب منازل همسایگان رفته و می گفتند: امشَو اول وهاره (امشب اول بهار است) خیر وَ مالت بواره (خیر و برکت آسمان و زمین از آن تو و خانواده ات باد) اُسا خوه یو چکشی(ای استاد آهنگر زحمت کش) خدا کُری نکشی (خداوند فرزندان تو را برایت نگهدارد).

این نوجوانان سپس اسامی فرزندان صاحبخانه را برای آرزوی سلامتی به زبان آورده و در پایان می گفتند: «یا جواب یا صواب» صاحبخانه هم با شنیدن اشعار فوق مقداری قند، خرما و پول به عنوان عیدی به آن ها می داد و در برخی مواقع برای شادی و سرگرمی آب بر سرشان می ریختند.

شهرستان های قصرشیرین، سرپل ذهاب و گیلانغرب در غرب کرمانشاه دارای آب و هوایی گرمسیری هستند.

استان کرمانشاه یکی از معدود استانهای ایران پهناور است که در هر فصل سال چهار منطقه آب و هوایی مختلف و چهار محل جغرافیایی متفاوت را دارد.

چهار فصل بودن استان کرمانشاه در فصل زمستان نمود بیشتری دارد بطوریکه اکنون مردم ساکن در منطقه شمال غربی استان به خصوص شهرستان پاوه زمستان را با برف و سرما سپری می‌کنند ولی در دیگر سو اهالی قصرشیرین و دیگر مناطق گرمسیری در غرب کشور شاهد دمای هوای بالای ۲۰ درجه سانتی‌گراد و آسمان آفتابی هستند.