کتیبه بیستون بزرگترین سنگ نوشته جهان یادگاری ارزشمند از سخنان داریوش بزرگ هخامنشی برای تمامی ایرانیان است که در بیستون کرمانشاه قرار دارد.
راهی که امروزه از همدان آغاز شده و با گذر از شهرهای کنگاور، کرماشان (کرمانشاه)، سرپلذهاب، قصرشیرین و خسروی به سرزمین میان رودان (بینالنهرین) میرسد؛ همان راه باستانی چند هزار ساله است که سرزمینهای خاوری و میانی ایرانزمین را به سرزمینهای باختری و به بابل و نینوا و دیگر شهرهای میانرودان پیوند میداده است.
در درازای این راه و به ویژه در بیستون، یادمانهای باستانی فراوانی به چشم میخورد که نشانه رویکرد ویژه پیشینیان ما بوده است. کتیبه بیستون که هفتمین اثر ثبت شده ایرانی در فهرست جهانی یونسکو است، از جاهای دیدنی کرمانشاه به شمار میرود و در ۳۰ کیلومتری شرق شهر کرمانشاه قرار دارد.
وجه تسمیه نام بیستون
واژه «بیسْتون» (که امروزه بهاشتباه «بیسُـتون» گفته میشود) در زمان هخامنشی و شاید پیش از آن، به گونه بَـگَـستانَـه/ بَـغَـستانَـه (= جایگاه خدا) و در زمانهای بعدی به گونههای «بِهیستان/ بیسْـتون/ بُستان» تغییر حرف و آوا داده است. آنگونه که از نوشتههای «دیودور سیسیلی» تاریخنویس یونانی سده نخست پیش از میلاد برمیآید؛ در زبان یونانی آن را بهشکل بَغیستان میشناختهاند. این نام در آثـار جغرافیانویسان پس از اســلام و نیز با اقتباس آن، در زبـان انگلیسی و بعضی دیگر از زبانهای اروپایی، به گونه تلفظ پهلوی آن یعنی بِهیستون شناخته شده است.
رازگشایی بیستون
از قدیمیترین آثار درباره این نوشته، گفتههای دیودور سیسیلی است که در قرن اول پیش از میلاد این حجاری را به الهه سمیرامیس و صد نیزهداری که اطرافش را گرفتهاند، نسبت داده و گفته است به دستور سمیرامیس در زیر نقش برجسته نوشتهای با حروف سریانی نقل کردهاند.
ایزیدور خاراکسی جغرافینویس، بیستون را باپتانا در ناحیه کامبادنا نامیده است و مینویسد در باپتانا نوشته و تصویری از سمیرامیس است. ابن حقول آن را نقش مکتبخانهای دانسته که معلم برای تنبیه شاگردانش تسمهای در دست دارد.
دیدگاه